Γράφει ο Αντώνης Παπαδούλας
Πολιτικός επιστήμονας
Υποψήφιος με τον Συνδυασμό Αλλάζουμε Πλεύση
Το μεγάλο μας έλλειμμα
Το πιο γνωστό και κατα πολλούς σημαντικό κεφάλαιο της Ναυπακτίας είναι η γη, η θάλασσα, τα βουνά, τα δάση της, η ιστορία και οι παραδόσεις της. Πρόκειται για όλα εκείνα τα στοιχεία που επιλέγουν κάθε χρόνο οι τουρίστες που καταφθάνουν απ’ όλες τις γωνιές τις Ελλάδας και του κόσμου, καθιστώντας τη Ναυπακτία έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς του νομού. Ο τουρισμός είναι το δυνατό χαρτί και -για να μιλήσουμε με οικονομικούς όρους- το μεγάλο μας “πλεόνασμα” αξίας. Έχουμε όμως αναρωτηθεί αν υπάρχει κάπου “έλλειμμα” και ποιο μπορεί να είναι αυτό;
Οι άνθρωποι
Οι άνθρωποι της Ναυπακτίας είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, εν πολλοίς αναξιοποίητο, το οποίο, όπως και στις υπόλοιπες περιοχές της ελληνικής επαρχίας χαρακτηρίζεται από τάσεις φυγής στο εξωτερικό και σε μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, το περίφημο brain drain. Πρόκειται για μια de facto σημαντική απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου. Οι άνθρωποι που μένουν πίσω εξακολουθούν εργάζονται για την ανάδειξη του τόπου τους, για ένα καλύτερο επίπεδο ζωής αλλά και για να συνεχίζουν να λογίζονται ως κομμάτι μιας ολοένα πιο παγκοσμιοποιημένης Ελλάδας. Δεν επιθυμούν να αφεθούν στη λήθη, ως κομμάτι μιας επαρχίας υπό συρρίκνωση.
Τι μπορεί να τους λείπει για την επίτευξη αυτών των στόχων; Υποδομές; Σίγουρα! Χωρίς υποδομές δεν υφίσταται μέλλον. Για τη σημασία των υποδομών έχουν ειπωθεί πολλά ανά καιρούς. Ωστόσο υπάρχει και κάτι λιγότερο προφανές, το οποίο δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα, αλλά έχει μεγάλη σημασία. Πρόκειται για ένα γνήσιο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους πέραν των στενών ορίων ενός σχολείου ή ενός πανεπιστημίου, τη δημιουργία δικτύων μεγάλης εμβέλειας, εθνικών και διεθνών και την πραγματοποίηση δράσεων από τους ίδιους για τους ίδιους. Αυτό το τρίπτυχο: γνώση, δικτύωση, δράση λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της δυναμικής των ανθρώπων ενός τόπου. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και το μεγάλο μας έλλειμμα.
Γνώση-Δικτύωση-Δράση
Αυτές οι τρεις μεταβλητές είναι αλληλένδετες με τη μια να προάγει την άλλη. Η γνώση και δικτύωση οδηγούν στη δράση και η δράση ανατροφοδοτεί τη δικτύωση και τη γνώση. Γνώση διαθέτουν οι κάτοικοι της Ναυπακτίας. Πολλοί είναι πτυχιούχοι ή διαθέτουν τεχνική ειδίκευση. Εκεί που εντοπίζεται συχνά το πρόβλημα στη μεταβλητή αυτή σήμερα είναι ότι περιορίζεται κυρίως στις “σκληρές δεξιότητες” (hard skills), η αλλιώς σε όσα μαθαίνουμε στο πανεπιστήμιο για τη δουλειά μας, όσα μας καθιστούν καλούς μηχανικούς, καλούς δικηγόρους κλπ, όχι τόσο σε “ήπιες δεξιότητες” (soft skills). Σε αυτές μεταξύ άλλων συγκαταλέγονται η επικοινωνια, ηγετικές ικανότητες, διαπραγμάτευση, δημιουργία κοινωνικών δικτύων, διαχείριση χρόνου, ενεργητική ακρόαση. Οι παραπάνω δεξιότητες είναι εξαιρετικά δημοφιλείς στη σύγχρονη αγορά συμπληρώνοντας και ενισχύοντας τις “σκληρές ικανότητες” που αποκτήθηκαν στις κλασικές δομές εκπαίδευσης και αποτελώντας χρήσιμο εργαλείο για κάθε μικρομεσαία επιχείρηση, νέο εργαζόμενο ή ελεύθερο επαγγελματία. Αυτές αποκτώνται μέσα από ένα συνδυασμό βιωματικών σεμιναρίων και συνεχούς εξάσκησης. Δυστυχώς το πρώτο εκλείπει.
Η δικτύωση (networking) είναι η δεύτερη κρίσιμη μεταβλητή. Αυτή αφορά στη δημιουργία δεσμών μεταξύ των πολιτών (και ετεροδημοτών) γύρω από ένα κλάδο, μια θεματική ή ένα σύνολο θεματικών. Στόχος είναι να βρίσκονται όλοι οι συμμετέχοντες στην ίδια σελίδα μεταφέροντας γνώσεις και διαδίδοντας τις τελευταίες τάσεις και βέλτιστες πρακτικές διαρκώς. Το αποτέλεσμα είναι ένα δίκτυο αλληλοβοήθειας, το οποίο, παρά το μικρό μέγεθος του δήμου, του επιτρέπει να είναι άκρως ανταγωνιστικός έναντι μεγαλύτερων. Η δεύτερη αυτή μεταβλητή υφίσταται ως ένα βαθμό υπό τη μορφή επιτυχημένων συλλόγων πολιτισμού, αθλητισμού, επαγγελματιών, χωρίς πάντα να λαμβάνουν το ενδιαφέρον των δημοτικών αρχών. Απουσιάζει όμως και μια συντονισμένη προσπάθεια για δημιουργία δικτύων και δεσμών διασύνδεσης πέραν των κλασικών δομών, όπως ένα forum, μια ομάδα, ένας χώρος, για παράδειγμα, αποτελούμενα από δημότες, ετεροδημότες και απόδημους με ενδιαφέρον γι αυτό τον τόπο.
Η τρίτη μεταβλητή, οι δράσεις, συνδεόμενη άμεσα με τις άλλες δύο, είτε παραμένει στην κλασική εκδοχή της είτε απουσιάζει πλήρως. Πόσα βιωματικά εργαστήρια γίνονται με πρωτοβουλία των δημοτικών αρχών σε χώρους του δήμου; Πόσες ομάδες υφίστανται για χάρη της διασύνδεσης δημοτών/αποδήμων/ετεροδημοτών; Πόσο πλεονεκτική καθίσταται η θέση ενός νέου (μαθητή, φοιτητή, αποφοίτου) έναντι όσων επιλέγουν να μετοικήσουν όσον αφορά την ενημέρωση για τις τρέχουσες εξελίξεις πέραν του κλάδου του (λόγου χάρη ευρωπαϊκά προγράμματα, κρατικές πρωτοβουλίες σύγχρονες κοινωνικές τάσεις); Παραδοσιακά τέτοιες δράσεις ευδοκιμούν στο περιβάλλον μεγάλων πόλεων. Όμως στην εποχή της διασύνδεσης μια τέτοια δικαιολογία δεν έχει την ίδια βαρύτητα.
Από έλλειμμα σε πλεόνασμα
Πώς θα μπορούσε να αντιστραφεί το παραπάνω τριπλό έλλειμμα; Οι λύσεις σχετίζονται με δράσεις που μπορεί να προωθηθούν σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης πάντα εντός των πλαισίων αρμοδιότητας του δήμου και συμπληρωματικά, σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και τις δικές της δράσεις. Κατ’ αρχάς, ως προς τη μεταβλητή της γνώσης, μπορούν να διοργανώνονται υπό την αιγίδα των δημοτικών αρχών απλά ή βιωματικά σεμινάρια (workshops) σε χώρους του δήμου με θέματα σχετικά με τις (σημαντικότατες) προαναφερθείσες “ήπιες δεξιότητες” ή ζητήματα επίκαιρα. Δεν είναι δυνατό για παράδειγμα εν έτει 2023 να διαφεύγουν από τον τοπικό δημόσιο διάλογο θέματα τα οποία επηρεάζουν ή θα επηρεάσουν κάθε δημότη, όπως οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης, ή η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, που πλέον με τις ραγδαίες αλλαγές και επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη μοιάζει πιο κοντά από ποτέ. Παράλληλα, για τους σκοπούς της δικτύωσης είναι δυνατή η σταδιακή επαφή με το σημαντικό αριθμό καταρτισμένων ατόμων εντός κι εκτός πόλης.
Τέλος, είναι αναγκαίο να σταθούμε σε μια δράση ύψιστης σημασίας για την επίτευξη του όλου εγχειρήματος , μια δράση που μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Μια Ομάδα Νέων! Δε γίνεται αναφορά προφανώς σε μια ομάδα νεολαίας με την τετριμμένη περιοριστική σημασία, η οποία θα στελεχώνει απλώς ένα μελλοντικό δημοτικό συμβούλιο νέων ή θα προχωρά μόνο στις κλασικές κοινωφελείς δράσεις, αλλά μια ομάδα που θα αποτελεί και τον πυρήνα ενεργοποίησης για την κάλυψη του “μεγάλου μας ελλείμματος”, συμβάλλοντας στην οργάνωση των προαναφερθέντων βιωματικών σεμιναρίων, στην προσέγγιση ατόμων για την κατασκευή των δικτύων και όντας ο πρωταρχικός δέκτης του νέου “πλεονάσματος”, το οποίο στη συνέχεια θα διαχέεται σε όλη την κοινότητα. Μια τέτοια ομάδα θα είναι ανοιχτή σε όλους, θα είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ κοινωνίας των πολιτών και του δήμου και τέλος θα είναι ένα κύτταρο πολιτικής μιας και όλες οι παραπάνω ενέργειες συνιστούν πολιτικές δράσεις με την ευρύτερη έννοια.
