Γράφει ο ΜΠΑΡΟΥΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ -Οικονομολόγος
Υποψήφιος με τον Συνδυασμό Αλλάζουμε Πλεύση
Μια από τις μεγάλες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι Ο.Τ.Α. είναι και η ψηφιοποίηση υπηρεσιών και διαδικασιών τους Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας αιχμής ,πρέπει να είναι βασικός στόχος κάθε αυτοδιοικητικής αρχής.
Ένα ¨εργαλείο¨ που αρκετοί ΟΤΑ παγκοσμίως χρησιμοποιούν είναι το I.O.T. (Internet of things). Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει και στην χώρα μας Δήμοι να αξιοποιούν το ΙΟΤ.
Ένα παράδειγμα από την χώρα μας είναι ο Δήμος Μονεμβασιάς, που εισήγαγε έξυπνους μετρητές νερού για απομακρυσμένη παρακολούθηση του δικτύου, διάγνωση βλαβών/ διαρροών συνάμα με δεδομένα για την βέλτιστη παροχή και διαχείριση όλων των συνδεμένων με το νερό διαδικασιών. Επίσης σύμφωνα με τον Αντιπεριφερειάρχη Ηλείας, ξεκινά ένα ηλεκτρονικό σύστημα συντονισμού των οχημάτων της Πυροσβεστικής για την αντιμετώπιση πυρκαγιών και πλημυρών. Ουσιαστικά η διαχείριση και συντονισμός των οχημάτων αλλά και η real time ενημέρωση του Επιχειρησιακού Κέντρου , θα γίνεται μέσω της διασύνδεσης των οχημάτων με έξυπνες ηλεκτρονικές συσκευές.
Ορισμός & τεχνικές προδιαγραφές
Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, internet of Things ή IoT, είναι ένα σύστημα αλληλένδετων υπολογιστικών συσκευών, μηχανικών και ψηφιακών μηχανών, αντικειμένων, που παρέχονται με μοναδικά αναγνωριστικά και τη δυνατότητα μεταφοράς δεδομένων μέσω ενός δικτύου χωρίς να απαιτείται αλληλεπίδραση ανθρώπου-με-άνθρωπο ή ανθρώπου-με-υπολογιστή.
Ο όρος “Internet of things” διατυπώθηκε ανεξάρτητα από τον Kevin Ashton της Procter & Gamble, και αργότερα από το κέντρο Auto-ID του MIT, το 1999. Κατά βάση, η ονομασία Διαδίκτυο των πραγμάτων είναι εσφαλμένος χαρακτηρισμός, καθώς η έννοια καλύπτει μια πληθώρα συνδεδεμένων η ανεξάρτητων δικτύων που μπορεί να είναι συνδεδεμένα ή και όχι με το Internet.
Η βασική αρχιτεκτονική, με τη πλέον απλοποιημένη οπτική, διαθέτει τρία επίπεδα: 1. Συσκευές 2. Edge Gateway (Πύλη Άκρου) και 3. Cloud ή νέφος.
Η καθαρή πληροφορία από τις συσκευές στο πεδίο, συλλεγμένη με διάφορες ραδιοτεχνολογίες κοντινού φάσματος (Modbus, Bluetooth, Zigbee) Η πύλη IoT παρέχει μια σύνδεση επικοινωνίας μεταξύ του πεδίου και του νέφους η οποία αλλάζει πρωτόκολλα επικοινωνίας και μπορεί να παρέχει υπηρεσίες εκτός σύνδεσης και έλεγχο σε πραγματικό χρόνο των συσκευών στο πεδίο
Γιατί τώρα (και η συμβολή διαφορετικών παραγόντων)
Το πεδίο έχει εξελιχθεί λόγω της σύγκλισης πολλαπλών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων της κατανεμημένης υπολογιστικής, των εμπορικά διαθέσιμων φθηνών αισθητήρων, των ολοένα και πιο ισχυρών ενσωματωμένων συστημάτων, καθώς και της τεχνητής νοημοσύνης και του machine learning. Τόσο ανεξάρτητα όσο και συλλογικά, πρόσφατες εξελίξεις, που πλαισιώνουν την 4η Βιομηχανική Επανάσταση, εντάσσουν παραδοσιακά πεδία του αυτοματισμού, των ενσωματωμένων συστημάτων και ασύρματων δικτύων σε ένα ευρύτερο, αλληλένδετο ψηφιακό γκεσταλτ.
Η επιδίωξη λοιπόν είναι η πρόσληψη ολοένα και πιο λεπτομερών, περίπλοκων και πολυπληθέστερων δεδομένων για τον έλεγχο, την οικονομική διαχείριση και την πρόβλεψη.
Επιτυχείς εμπορικές εφαρμογές του IOT
Στην καταναλωτική αγορά, η τεχνολογία IoT είναι συνώνυμη με προϊόντα «έξυπνου σπιτιού», συμπεριλαμβανομένων συσκευών όπως φωτιστικά, θερμοστάτες, συστήματα οικιακής ασφάλειας, κάμερες και άλλες οικιακές συσκευές που υποστηρίζουν κοινά οικοσυστήματα και μπορεί να ελεγχθεί μέσω αυτού του οικοσυστήματος, όπως smartphone και έξυπνα ηχεία.
Στα έξυπνα σπίτια τα πλεονεκτήματα εκτείνονται από απλές λειτουργίες καθημερινής διευκόλυνσης, τόσο σε οικονομικά αποτελέσματα ηλεκτρονικών αισθητήρων για τη διαχείριση ενέργειας, όσο και αυτόνομη διαχείριση επειγόντων καταστάσεων (π.χ. ενεργοποίηση εξωτερικών μηχανισμών ενόψει καιρικών φαινομένων).
Το IoT χρησιμοποιείται επίσης σε συστήματα υγειονομικής περίθαλψης για συνδεδεμένα συστήματα παρακολούθησης και κλιματικού ελέγχου. Μάλιστα, η εισαγωγή αισθητήρων παρακολούθησης στα γνωστά σε όλους μας smartwatches δημιουργεί τις προϋποθέσεις για 24/7 διάγνωση και πρόληψη. Φυσικά, έχουν εκφραστεί αμφιβολίες για την ακρίβεια των καταναλωτικών αισθητήρων και για την έλλειψη κανονισμών στην λειτουργία τους.
IOT σε επίπεδο δημοτικής διαχείρισης και απόδοση-στην-επένδυση
Είναι επομένως ευδιάκριτο το πως το IOT όχι μόνο μπορεί να αποτελέσει πηγή συνεργειών και βελτιστοποίησης στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά μπορεί να αλλάξει ριζικά την λειτουργική τους ετοιμότητα, με σχετικά μικρή επένδυση σε φθηνούς αισθητήρες γενικής χρήσης.
Θα ήθελα να επικεντρωθώ στους εξής τομείς:
Στο επίπεδο των υποδομών, σημαντικός αριθμός συσκευών που καταναλώνουν ενέργεια (π.χ. λαμπτήρες, οικιακές συσκευές, κινητήρες, αντλίες κ.λπ.) ενσωματώνουν ήδη τη συνδεσιμότητα στο Διαδίκτυο, η οποία μπορεί να τους επιτρέψει να επικοινωνούν με τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας όχι μόνο για να εξισορροπήσουν την παραγωγή ενέργειας αλλά και συμβάλλουν στη βελτιστοποίηση της κατανάλωσης ενέργειας στο σύνολό της.
Ο απώτερος σκοπός στην διαχείριση της ενέργειας είναι η δημιουργία Smart Grid. Αυτόνομα ενσωματωμένα δίκτυα ενέργειας συγκεντρώνουν πληροφορίες σχετικά με την ενέργεια και την ισχύ και εκτελούν αυτοματοποιημένες αποφάσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της απόδοσης της παραγωγής και της διανομής ηλεκτρικής ενέργειας
Στη διαχείριση των δημοτικών στόλων όσο και στη διαχείριση της κίνησης, είναι πασιφανές ότι η vehicle-to-everything (V2X) επικοινωνία θα είναι επαναστατική. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η εισαγωγή ΙΟΤ λειτουργιών δεν είναι αποκλειστικά επιτεύξιμη με την αγορά νέων οχημάτων, αλλά και με την εισαγωγή φθηνών open-source λύσεων σε παλαιότερα μοντέλα όπως το comma.ai.
Το Industrial IOT ή IIOT, παρέχει πληθώρα λύσεων για συνδεδεμένες συσκευές για την διαχείριση και επίβλεψη βιομηχανικών συστημάτων.
Η απομακρυσμένη παρακολούθηση και διαχείριση αποτελεί και το κύριο αντικείμενο λύσεων Αγροτικού IOT. Δίκτυα μπορούν να συλλέγουν δεδομένα δεδομένων για τη θερμοκρασία, τις βροχοπτώσεις, την υγρασία, την ταχύτητα του ανέμου, την προσβολή από παράσιτα και την στοιχεία του εδάφους. Αυτά τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αυτοματοποίηση των γεωργικών τεχνικών, τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων για τη βελτίωση της ποιότητας και της ποσότητας, την ελαχιστοποίηση του κινδύνου και αποβλήτων και τη μείωση της προσπάθειας που απαιτείται για τη διαχείριση των καλλιεργειών. Στην τοπική αυτοδιοίκηση, ένα αυτόνομο δίκτυο αγροτικού ΙΟΤ μπορεί να δώσει πολύτιμες πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο στους δημότες του ενώ ταυτόχρονα να παρέχει έγκαιρες περιβαλλοντολογικές πληροφορίες.
Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην εφαρμογή των Real-Time Data Analytics, που μπορούν να εφαρμοστούν χάρη στο ΙΟΤ. Υπάρχει η δυνατότητα για λήψη πιο γρήγορων αποφάσεων, και στην εξοικονόμηση χρημάτων με την πιο αποτελεσματική διαχείριση των πόρων των οργανισμών. Για παράδειγμα, στη διαχείριση των δημοτικών εγκαταστάσεων, το ΙΟΤ μπορεί να βελτιστοποιήσει τον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων επισκευής και συντήρησης, συντονίζοντας εργασίες μεταξύ διαφορετικών παρόχων υπηρεσιών και χρηστών αυτών των εγκαταστάσεων.
Κίνδυνοι και διαχείριση ρίσκου
Εν τέλει, είναι αναγκαίο να αναφερθούμε στα προβλήματα και πιθανά ρίσκα με την υιοθέτηση του ΙΟΤ.
Ήδη από τον Ιανουάριο του 2015, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών αναγνώρισε τα εξής σημεία:
- Ασφάλεια δεδομένων – Κατά το σχεδιασμού, οι εταιρείες IoT θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η συλλογή, η αποθήκευση και η επεξεργασία δεδομένων θα είναι ασφαλείς ανά πάσα στιγμή. Οι οργανισμοί θα πρέπει να υιοθετήσουν μια προσέγγιση «άμυνας σε βάθος» και να κρυπτογραφούν τα δεδομένα σε κάθε στάδιο.
- Συγκατάθεση δεδομένων – οι χρήστες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ποια δεδομένα μοιράζονται με εταιρείες IoT και οι χρήστες πρέπει να ενημερώνονται εάν τα δεδομένα τους εκτεθούν.
- Ελαχιστοποίηση δεδομένων – Οι εταιρείες IoT θα πρέπει να συλλέγουν μόνο τα δεδομένα που χρειάζονται και να διατηρούν τις συλλεγόμενες πληροφορίες μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Πιο αναλυτικά, στον τομέα της ψηφιακής ασφάλειας, οι βασικές προκλήσεις της αυξημένης ψηφιοποίησης στον τομέα υποδομών όπως του νερού, των μεταφορών ή της ενέργειας σχετίζονται με την ασφάλεια (cybersecurity), οι οποίες απαιτούν επαρκή απάντηση τόσο από την έρευνα όσο και από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. H ταχεία ανάπτυξη και υιοθέτηση λύσεων IOT συμβαίνει χωρίς την κατάλληλη συνεκτίμηση των βαθιών προκλήσεων ασφαλείας που εμπλέκονται και των ρυθμιστικών αλλαγών που μπορεί να είναι απαραίτητες. Διάφορα και ολοένα πιο σύνθετα θέματα ασφάλειας εμφανίζονται στα δίκτυα ΙΟΤ όσο δισεκατομμύρια νέες συσκευές συνδέονται στο δίκτυο.
Σε εφαρμογές ΙΟΤ, τα σφάλματα (bugs), οι απρόβλεπτες κακές αλληλεπιδράσεις εφαρμογών ή οι αστοχίες συσκευής/επικοινωνίας, μπορούν να προκαλέσουν μη ασφαλείς και επικίνδυνες φυσικές καταστάσεις που τα παραδοσιακά δίκτυα δεν μπορούν. Ο εντοπισμός ελαττωμάτων που οδηγούν σε τέτοιες καταστάσεις απαιτεί μια ολιστική κατανόηση των εγκατεστημένων εφαρμογών, των συσκευών στοιχείων, των διαμορφώσεών τους και, το πιο σημαντικό, του τρόπου αλληλεπίδρασής τους.
Τέλος, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε τον περιβαλλοντολογικό αντίκτυπο της παραγωγής, υιοθέτησης, χρήσης και εν τέλει απόρριψης δισεκατομμυρίων συσκευών πλούσιων σε ημιαγωγούς.
Εν Κατακλείδι
Το ΙΟΤ παρουσιάζει μοναδικές ευκαιρίες και προκλήσεις για την μελλοντική θωράκιση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι δήμοι και οι τοπικές κοινότητες μπορούν να δείξουν τον δρόμο στην ιδιωτική επένδυση με την λήψη γενναίων αποφάσεων στον τομέα της ψηφιοποίησης τόσο για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των δημόσιων δομών όσο και για την αντιμετώπιση προκλήσεων ιδιαίτερα στο κλιματικό/ περιβαλλοντολογικό περικείμενο. Ταυτόχρονα, αποφάσεις πρέπει να ληφθούν με συνεπές risk management στον τομέα του απορρήτου και της ασφάλειας, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη βιωσιμότητα και μακροζωία τον λύσεων που θα επιλεχθούν.
Ταυτόχρονα, η έλλειψη πρωτοβουλίας στο κοινοτικό επίπεδο μπορεί να αφήσει τους δήμους αδύνατους στο να αντιληφθούν και να διαχειριστούν ένα ολοένα και πιο περίπλοκο ψηφιακό περιβάλλον. Η αποτυχία προσαρμογής στο ΙΟΤ δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες τόσο για την προάσπιση της ιδιωτικότητας των δημοτών όσο και τη διασφάλιση της ευημερίας τους.
